Zbiory Książąt Czartoryskich

---

Mariusz Kopniak

Sfragistyka w zbiorach Muzeum Książąt Czartoryskich

    Odwiedzając Kraków warto poświęcić kilka godzin na wizytę w Muzeum Książąt Czartoryskich (ul. św. Jana 19), które od 20 grudnia 2019 roku, po kilkuletniej przerwie, ponownie udostępniło swoje zbiory dla publiczności. Muzeum dysponuje bezcenną kolekcją, zaliczaną do najważniejszych w Polsce i jedną z najciekawszych w Europie, liczącą 86 tysięcy muzealiów. W grudniu 2016 roku została ona zakupiona przez rząd RP za 100 mln euro i stała się integralną częścią Muzeum Narodowego w Krakowie.

    W 26 salach ekspozycyjnych odrestaurowanego Pałacu Książąt Czartoryskich wśród arcydzieł z dziedziny malarstwa, rzeźby, sztuki użytkowej, czy też militariów, prezentowanych jest także kilkanaście tłoków pieczętnych. Na szczególną uwagę zasługują tłoki: Stefana Batorego (il. 1), Jana Kazimierza Wazy (il. 2), Michała Fryderyka ks. Czartoryskiego [1696 – 1775] (il. 3) oraz Stanisława Kostki ks. Czartoryskiego [ok. 1700 – 1766] (il. 4). Wśród zgromadzonych na ekspozycji sigillów znajdują się także: średniowieczny tłok miasta Sandomierza (il. 5), tłok Pułku Przedniej Straży Buławy Polnej Koronnej (il. 6), tłok Konfederacji Obojga Narodów (il. 7) oraz kilka tłoków z herbem Pogoń należących do członków rodziny Czartoryskich (il. 8). Jest to jedynie część zbiorów sfragistycznych będących w posiadaniu Muzeum.

    Warto dodać, że część z bogatych zbiorów sfragistycznych jest eksponowana także w Muzeum Czartoryskich w Puławach. Znajdują się tam m.in. tłoki: Rządu Centralnego Księstwa Warszawskiego (il. 9), tłok pieczętny litewski z 1709 r. (il. 10), pierścień sygnetowy z kameą z portretem Tadeusza Kościuszki, tłoki z Sieniawy, a także kilka osobistych tłoków należących do przedstawicieli rodziny Czartoryskich (il. 11-12), w tym wykonanych m. in. ze złota i kamieni szlachetnych. Na wystawie zaprezentowane są także inne tłoki pieczętne i sygnetowe (il. 13-14).

    W Muzeum Książąt Czartoryskich nie brakuje także militariów z okresu świetności państwa polskiego oraz okresów walk o niepodległość. Prezentowane są m.in. chorągwie i proporce wojsk polskich, w tym Chorągiew Czwartego Regimentu Pieszego Koronnego (il. 15-16), proporczyk – ozdoba trąbki z czasów Powstania Kościuszkowskiego (il. 17-18), proporzec kwatery głównej wojsk polskich z bitwy pod Lipskiem. Warto podkreślić, że znajdujący się na tych przedmiotach herb Orzeł Biały, stosowany był w takiej formie m.in. na tłokach pieczętnych z tego okresu. W ramach zbioru prezentowany jest także przegląd orderów, włączając Ordery Orła Białego wraz z gwiazdami, Ordery św. Stanisława, czy Ordery Virtuti Militari. Na ekspozycji znajdują się także odznaczenia należące do Józefa ks. Poniatowskiego.

    Biorąc pod uwagę bogaty zasób kolekcji Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie należy założyć, że wizyta w tym Muzeum na pewno dostarczy pasjonatom historii, w tym sfragistyki i militariów wiele niezapomnianych wrażeń.

Źródła:

1. https://mnk.pl/historia
2. https://mnk.pl/oddzial/muzeum-ksiazat-czartoryskich/o-oddziale
3. Muzeum Książąt Czartoryskich
4. Wikipedia