W latach 1815 – 1842 na pieczęciach urzędowych obraz napieczętny – zgodnie z obowiązującymi przepisami - przedstawiał godło Królestwa Polskiego, tj. orła dwugłowego w koronie cesarskiej, trzymającego w szponach berło, miecz i jabłko, a na piersi owalną tarczę herbową z orłem polskim w koronie na tle płaszcza (namiotu) herbowego (królewskiego) zwieńczonego koroną.
Il. 1. Wzór godła Królestwa Polskiego z 1832 r.
W 1832 r. obraz napieczętny uległ modyfikacjom. Zmieniono kształt piór, zmodyfikowano ogon orła oraz lokalizację korony cesarskiej. Na pieczęciach sprzed wybuchu powstania listopadowego korona była najczęściej lokalizowana pomiędzy głowami orła imperium rosyjskiego, natomiast po 1831 r. zazwyczaj wyraźnie ponad tymi głowami. Finalny kształt obrazu napieczętnego z reguły zależał od umiejętności konkretnego rytownika.
W 1842 r. zmiany dotyczyły przede wszystkim położenia orła polskiego na rosyjskim orle. Został usunięty płaszcz herbowy, a tarcza herbowa z Orłem Białym została ułożona bezpośrednio na piersi orła imperium rosyjskiego. Ograniczono także insygnia władzy trzymane w szponach orła do jabłka i berła (zrezygnowano z miecza).
Il. 2. Wzór godła Królestwa Polskiego z 1842 r.
W 1858 r. zmiany wynikły z modyfikacji godła imperium rosyjskiego, wprowadzonego w 1857 r. ukazem Aleksandra II. Charakterystycznym elementem nowego orła carskiego było upierzenie skrzydeł i ogona oraz układ wstęg korony carskiej. Pióra na skrzydłach były dwojakiego rodzaju – jedne duże i stosunkowo szerokie z charakterystyczną naturalną fakturą i drugie mniejsze (węższe), wypełniające przestrzeń pomiędzy dużymi. Ogon orła był rozłożysty (rozciągnięty w poziomie), a pióra były wywinięte w dół i do środka. W centralnej części ogona pióra ułożone zostały w kształcie rombu. Wstęgi korony cesarskiej miały końce najczęściej wywinięte do góry. Wprowadzono trzy typy nowego godła imperium rosyjskiego, tj. wielkie, średnie i małe. Nowy kształt orła został wykorzystany w godle Królestwa – w połączeniu z tarczą z Orłem Białym.
Il. 3. Wzór godła Królestwa Polskiego z 1858 r.
Kolejnym elementem zmuszającym urzędy do zamawiania nowych pieczęci były zmiany administracyjne w Królestwie Polskim oraz zmiany przepisów w zakresie sfragistyki. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć:
- zlikwidowanie w 1837 r. województw i wprowadzenie w ich miejsce guberni; w roku tym zdecydowano także, że w legendzie nazwę państwa (Królestwo Polskie) mogą używać wyłącznie władze naczelne rządowe, centralne i władze gubernialne (w początkowym okresie istnienia Królestwa nazwę państwa można spotkać w legendzie władz miejskich, a nawet gminnych urzędników); w roku tym wprowadzono dodatkowo podział pieczęci na trzy klasy różniące się miedzy sobą wielkością,
- utworzenie w 1842 r. magistratów oraz zamianę obwodów na powiaty (ujazdy), co spowodowało modyfikację części legendy, dotyczącej określenia położenia administracyjnego dysponenta pieczęci;
- wprowadzenie w 1844 r. zmian organizacyjnych i terytorialnych na szczeblu guberni; z dotychczasowych 8 guberni utworzono 5 (radomską, lubelską, podlaską, płocką i augustowską);
- wprowadzanie w 1864 r. do sfragistyki Królestwa Polskiego pieczęci gminnych.
Opracowanie: Janusz Giersz