Dla kolekcjonerów pieczęci ważną kwestią jest określenie czasu ich powstania/użytkowania. O ile w przypadku odcisków pieczęci znajdujących się na dokumentach jest to stosunkowo łatwe, ponieważ dokumenty te są zazwyczaj datowane, o tyle w przypadku samoistnych tłoków pieczętnych określenie tego okresu nie jest już takie proste.
Zagadnienie to dotyczy nie tylko najstarszych artefaktów, ale także pieczęci z czasu II RP, okupacji niemieckiej, czy też pierwszych lat powojennych łącznie z okresem PRL. Jednak w każdym z tych przypadków, dotyczących XX w., problem daty wykonania może być w znacznym stopniu rozsądzony. Wynika to z faktu, że tłoki pieczętne wytwarzane przez Mennicę Państwową były ewidencjonowanie (numerowane) w specjalnych rejestrach. Pomimo podjętych prób nie udało nam się jednak dotrzeć do przywołanych archiwalnych rejestrów. Prawdopodobnie w przypadku rejestrów z okresu II RP i okupacji zostały one zniszczone w czasie powstania warszawskiego (12.09.1944 r. budynki, maszyny i urządzenia Mennicy zostały wysadzone w powietrze), dlatego też postanowiliśmy podjąć próbę wspólnego, internetowego odtworzenia tych rejestrów pieczęci urzędowych. Zakładamy, że rejestry te będą sukcesywnie uzupełniane informacjami pozyskiwanymi od innych kolekcjonerów, archiwistów oraz pracowników muzeów, którzy posiadają w zbiorach tłoki pieczętne z tych okresów, albo też wiedzę ze źródeł archiwalnych.
W przypadku pieczęci z pierwszych lat powojennych, łącznie z okresem PRL, także proponujemy zbudowanie podobnego zestawienia, które może istotnie ułatwić pozycjonowanie w czasie tłoków pieczętnych z tego okresu. W odniesieniu do tej grupy tłoków szansa na odnalezienie w przyszłości dokumentacji archiwalnej (lub przynajmniej jej części) jest na tyle duża, że uzasadnia prowadzenie dalszych poszukiwań w tym zakresie.
Zapraszamy serdecznie do współpracy
w zakresie odtwarzania rejestrów tłoków pieczętnych wyprodukowanych w Mennicy Państwowej
Reasumując, im więcej uda się pozyskać przykładów tłoków pieczętnych z numerami i znanymi historiami ich dysponentów, tym datowanie będzie precyzyjniejsze, a weryfikacja przyjętych założeń będzie skuteczniejsza. Dlatego warto wspólnie podjąć próbę zbudowania opisanych Rejestrów, które umożliwią określenie dokładnej lub przybliżonej daty powstania danej pieczęci, przy posiadaniu jedynie jej numeru inwentarzowego.
W pierwszym etapie naszej współpracy proponujemy osobom zainteresowanym przesyłanie mailem informacji o pieczęciach wytworzonych w Mennicy w okresie II RP, okupacji czy też pierwszych lat powojennych łącznie z okresem PRL na adres sigillarium@gmail.com. Informacje te następnie będą wprowadzane do Rejestru. Rejestr publikowany na portalu jest anonimowy, zaznaczane jest tylko źródło pochodzenia obiektu, np. kolekcja prywatna (KP), Archiwum Państwowe we Wrocławiu (APWr), czy portal aukcyjny Allegro (PAA).
Janusz Giersz & Mariusz Kopniak
Przejdź do: