W dniach 5-7 czerwca 2025 r. w Nowym Sączu, w malowniczo usytuowanym nieopodal skansenu Miasteczku Galicyjskim – Oddziale Muzeum Ziemi Sądeckiej, odbyło się XVIII Międzynarodowe Forum Muzeów Domowych. Jego organizatorami było kilka podmiotów, w tym Muzeum Ziemi Sądeckiej – Instytucja Kultury Województwa Małopolskiego, muzea i galerie prywatne znajdujące się na terenie objętym kulturą Lachów Sądeckich w Podegrodziu, Rogach, Świdniku, Długołęce-Świerkli i Naszacowicach, a także Polsko-Czeskie Towarzystwo Naukowe i Międzynarodowa Sieć Muzeów Domowych. Forum poświęcone było prezentacji dorobku różnego typu muzeów prywatnych w kraju i za granicą oraz zagadnieniom związanym z ich tworzeniem, formowaniem kolekcji i planami rozwojowymi. W forum uczestniczyło około 50 przedstawicieli. Najliczniej reprezentowane było środowisko muzeów prywatnych z Polski, ale obecni byli także przedstawiciele z Czech, a nawet Gruzji. W forum brali udział także pracownicy naukowi, w tym m.in. z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Akademii Nauk Stosowanych w Nowym Targu oraz Uniwersytetu w Siedlcach.
Prezentowane referaty poruszały m.in. zagadnienia związane z ewolucją muzeów prywatnych (domowych), z których część docelowo staje się muzeami publicznymi. Przykładem takiego podejścia jest Podegrodzka filia Muzeum Ziemi Sądeckiej – jako pokłosie prywatnej kolekcji etnograficznej Zofii i Stanisława Chrząstowskich. W trakcie forum omawiano także problemy konserwatorskie muzeów prywatnych na wybranych przykładach, a także rekomendacje wynikające z badania muzeów domowych i dalsze perspektywy badawcze. W ramach relacji z innych krajów zaprezentowane zostały ciekawe wykłady poświęcone zbiorom prywatnym i muzeom domowym Polonii syberyjskiej, a także muzeom społecznym i prywatnym w Gruzji.
Ryc. 1. Część grupy uczestników XVIII Międzynarodowego Forum Muzeów Domowych
w Nowym Sączu – Podegrodziu (fot. M. Kopniak)
W ratuszu usytuowanym w Miasteczku Galicyjskim dla uczestników forum zorganizowana została przy współpracy z Muzeum Ziemi Sądeckiej wystawa prezentująca wybrane tłoki pieczętne z kolekcji Sigillarium.pl, związane z trzema obszarami tematycznymi. Pierwszym z nich był Orzeł Biały na pieczęciach (ryc. 4). Drugim pieczęcie z Galicji i ziem sąsiednich (ryc. 5 i 6). Trzeci obszar obejmował tłoki pieczętne z ziem pozostałych i koncentrował się głównie na prezentacji tłoków pieczętnych kościołów parafialnych oraz cechów rzemieślniczych z Czech i Słowacji (ryc. 7).
Ryc. 2. Ekspozycja tłoków pieczętnych przed otwarciem dla zwiedzających (fot. M. Kopniak)
Ryc. 3. Prezentacja tłoków pieczętnych dla uczestników forum (fot. M. Kopniak)
Ryc. 4. Zbiór tłoków pieczętnych z różnymi wzorami Orła Białego (fot. M. Kopniak)
Ryc. 5. Zbiór tłoków pieczętnych z Galicji i ziem sąsiednich [cz. 1] (fot. M. Kopniak)
Ryc. 6. Zbiór tłoków pieczętnych z Galicji i ziem sąsiednich [cz. 2] (fot. M. Kopniak)
Ryc. 7. Zbiór tłoków pieczętnych z Czech i Słowacji (fot. M. Kopniak)
Uczestnicy forum mieli także okazję do zwiedzenia kilku lokalnych muzeów, zarówno publicznych, jak i prywatnych (domowych). Wśród nich należy wymienić: Muzeum Lachów Sądeckich im. Zofii i Stanisława Chrząstowskich w Podegrodziu, Dwór w Świdniku (ryc. 8), Muzeum Domowe rzeźbiarza Józefa Lizonia w Rogach (ryc. 9), Galerię Malarstwa Kazimierza Twardowskiego w Naszacowicach, Lisią Chatę – Muzeum Domowe w Długołęce-Świerkli, a także Kubalówkę – Chatę lachowską w Podegrodziu.
Ryc. 8. Dwór szlachecki z II poł. XVIII w. w Świdniku (fot. M. Kopniak)
Ryc. 9. Dom z pracownią rzeźbiarską Józefa Lizonia w Rogach (fot. M. Kopniak)
Ryc. 10. Mariusz Kopniak i Janusz Giersz w trakcie obrad forum (fot. M. Kopniak)
Kolejne – już XIX forum – zostanie zorganizowane w 2026 r. na Śląsku Opolskim.