Pieczęcie urzędników samorządowych (zabór rosyjski)


Instytucje samorządowe na ziemiach polskich w XIX w. były kształtowane w ramach systemów administracyjno-politycznych państw zaborczych, pod panowaniem których się znalazły. Generalnie system samorządowy funkcjonował w oparciu o rozwiązania prawne tych państw, jednak często z licznymi ograniczeniami.

W Królestwie Polskim (zabór rosyjski) samorządność lokalna była najsłabiej rozwinięta i zaczęła być kształtowana stosunkowo późno. Wynikało to z faktu, że w samym Imperium Rosyjskim samorząd terytorialny zaczęto tworzyć dopiero w latach 1864 – 1870 (samorząd ziemski, powiatowy, gubernialny i na końcu miejski). Przy czym Królestwo Polskie zostało wyłączone z tego procesu i ograniczono się tutaj tylko do tworzenia samorządu gminnego. Na mocy ukazu z 19 lutego/2 marca 1864 r. powołano gminę wiejską zbiorową, w skład której mogły wchodzić wsie, (każda stanowiła gromadę ze swoim samorządem gromadzkim), obszary dworskie oraz osady. Organami wykonawczymi samorządu wiejskiego był wójt i sołtys, natomiast organami nadzorującymi (stanowiącymi i kontrolnymi) były zgromadzenia (zebrania) gminne i gromadzkie.

Samorząd miejski ze względu na wyłączenie Królestwa Polskiego z rosyjskiej reformy samorządowej, nie został wprowadzony na jego terenach, co było rzadkością w skali Europy. Pierwsze próby jego organizacji wraz z samorządem powiatowym zostały podjęte na terenie Królestwa w czasie I wojny światowej.

Źródło: B. Kołaczkowski, M. Ratajczak, Wpływ odzyskania niepodległości na kształt struktur i zakres samodzielności władz samorządu terytorialnego na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego, Studia prawa publicznego nr 3, 2013.


W tej części portalu zaprezentowano podgrupę osobistych tłoków pieczętnych, które należały do urzędników samorządowych – jako osób fizycznych – reprezentujących dany urząd, głównie wójta i sołtysa. Tłoki zaprezentowano w kolejności alfabetycznej względem nazwy miejscowości przywołanej w legendzie tłoka lub odtworzonej ze źródeł historycznych.


1 kolekcja prywatna
2 BIAŁASZEWO
Wójt Gminy
3a mosiądz
3b
4 prostokątna 76 x 49 mm
5 wypukłoryty
6
7 brak, trzpień do mocowania uchwytu
7a 30 mm
7b 21 mm
7c 9 mm
8
9a majuskuła, minuskuła
9b
w polu: M (инистерство). В (нутренных). Д (ел). // ВОЙТЪ // ГМИНЫ БѢЛАШЕВО // Дня […] г (oда). // No ___ // Дер (евния). Бѣлашево // ЩУЧИНСКАГО УѢЗДА // ЛОМЖИНСКОЙ ГУБЕРНІИ

10 W polu pieczęci napis w 8 wierszach. Po wierszu 1, 3 i 5 rozdzielający element ozdobny o formie podłużnej rozety.
11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 BŁENNA
Sołtys
3a mosiądz
3b drewno
4 owal 37 mm x 21 mm
5 wypukłoryty
6
7 uchwyt toczony o spłaszczonej gałce, rekonstrukcja
7a 91 mm
7b 96 mm, w tym skuwka 9,5 mm
7c 5 mm
8
9a majuskuła
9b w górnym półotoku: СОТСКИЙ
w polu: ДЕРЕВ: (ни) БЛЕННА
w dolnym półotoku: ГМИ (ны): ЗАГРОДНИЦА

10 W polu pieczęci napis. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12 W 1870 r. gminę Zagrodnica przemianowano na gminę Izbica (Kujawska).

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 DĘBOWA GÓRA
Wójt gminy
3a mosiądz
3b
4 okrągła Ø 31,5 mm
5 wklęsłoryty
6 na rancie matrycy sygnatura wytwórcy: Z. WEINKRANZ // VARSOVIE
7 brak, trzpień do jego mocowania
7a 28 mm
7b 21 mm
7c 7 mm
8
9a majuskuła
9b
w otoku: * ВОЙТЪ ГМИНЫ ДЭМБОВАГОРА СКЕР (невицкого). УҌЗ (да).

10 W polu pieczęci herb guberni warszawskiej (wz. 1869 r.) przedstawiający na tarczy snop zboża przecięty wpół rzeką. Nad tarczą korona cesarska. Po bokach tarczy wieniec z dębowych liści przeplatany i przewiązany u dołu wstęgą Orderu św. Andrzeja. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe
11
12 po 1869 r.

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 FRAMPOL
Wójt gminy
3a mosiądz
3b
4 okrągła Ø 33 mm
5 wypukłoryty
6 na rancie matrycy znak poprawnego ustawienia tłoka
7 brak, trzpień do jego nabicia
7a 41 mm
7b 32 mm
7c 9 mm
8
9a majuskuła
9b
w polu poniżej wyobrażenia napieczetnego: ВОЙТА ГМИНЫ // ФРАМПОЛЬ // ЛЮБ(ельска): ГУБ (ерния)

10 W polu pieczęci, niedokończony przez grawera, wizerunek dwugłowego orła ukoronowanego ze wstęgami pod wspólną koroną, z berłem i jabłkiem w szponach. Wizerunek ustalony dla małego herbu Rosji w 1857 r. Poniżej nazwa dysponenta w trzech wierszach. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12 Bardzo niskiej jakości wykonanie, pieczęć w całości odlana, obraz jak I legenda niepoddane dalszej obróbce przez grawera.

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 GŁUCHÓW
Wójt gminy
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła Ø 29 mm
5 wklęsłoryty
6 na rancie matrycy znacznik prawidłowego ustawienia tłoka
7
7a 100 mm
7b 94 mm, w tym skuwka 6 mm
7c 6 mm
8
9a majuskuła
9b
w otoku: СКЕРНЕВИЦ. (кого) УҌЗ. (да) ВОЙТЪ ГМИН. (ы) ГЛУХОВЪ II

10 W polu pieczęci herb guberni warszawskiej (wz. 1869 r.) przedstawiający na tarczy snop zboża przecięty wpół rzeką. Nad tarczą korona cesarska. Po bokach tarczy wieniec z dębowych liści przeplatany i przewiązany u dołu wstęgą Orderu św. Andrzeja. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie perełkowe
11
12 po 1869 r.

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 GARBÓW
Kasjer Kasy Pożyczkowo – Oszczędnościowej
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła Ø 37 mm
5 wklęsłoryty
6
7 uchwyt toczony o kulistej gałce, rekonstrukcja
7a 96,5 mm
7b 89,5 mm
7c 7 mm
8
9a majuskuła
9b
w otoku: * КАССИРЪ ГАРБОВСКОЙ ГМИН (ной). ССУДО – СБЕР (егательной). КАССЫ

10 W polu pieczęci herb guberni lubelskiej (wz. 1869 r.) przedstawiający na tarczy dwudzielnej w pas, w polu górnym jelenia z koroną na szyi, w polu dolnym niedźwiedzia idącego między trzema drzewami. Nad tarczą korona cesarska. Po bokach tarczy wieniec z dębowych liści przeplatany i przewiązany u dołu wstęgą Orderu św. Andrzeja. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 KLIMONTÓW
Wójt gminy
3a mosiądz
3b drewno
4 owalna 26 mm x 49 mm
5 wypukłoryty
6
7 uchwyt toczony o spłaszczonej gałce
7a 100 mm
7b 94 mm, w tym skuwka 8 mm
7c 6 mm
8
9a majuskuła
9b
w górnym półotoku: ВОЙТЬ ГМИНЫ
w polu:* ВЫДАНЪ ВИДЪ НА ЖИТЕЛЬСТВО *
w dolnym półotoku:КЛИМОНТОВЪ МѢХ. (oвского) У. (ѣзда)

10 W polu pieczęci napis. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, podwójne obrzeżenie ciągłe.
11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 LELIKÓW [BIAŁORUŚ]
Wójt
3a mosiądz
3b
4 okrągła Ø 29 mm
5 wklęsłoryty
6
7 brak uchwytu, trzpień do jego zamocowania
7a 32 mm
7b 25 mm
7c 7 mm
8
9a majuskuła
9b
w polu: ПЕЧАТЬ // ЛЕЛИКОВСКАГО // ВОЛОСТНАГО // СТАРШИНЫ

10 W polu pieczęci nazwa dysponenta w czterech wierszach. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 ŁUBKI
Wójt gminy
3a mosiądz
3b
4 okrągła Ø 30 mm
5 wklęsłoryty
6 na rancie matrycy znacznik poprawnego ustawienia tłoka
7 brak, trzpień do jego zamocowania
7a 30 mm
7b 23 mm
7c 7 mm
8
9a majuskuła
9b
w polu poniżej wyobrażenia napieczetnego: ВОЙТА // ЛУБКОВСОЙ ГМИНЫ //ПЛОЦКАГО УѢЗДА

10 W polu pieczęci, wizerunek dwugłowego orła ukoronowanego ze wstęgami pod wspólną koroną, z berłem i jabłkiem w szponach. Wizerunek ustalony dla małego herbu Rosji w 1857 r. Poniżej nazwa dysponenta w trzech wierszach. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 MYSZCZYCE [BIAŁORUŚ]
Sołtys
3a mosiądz
3b
4 sześciokątna 14,5 x 40 mm
5 wklęskoryty
6
7 brak uchwytu, trzpień do jego zamocowania
7a 19 mm
7b 14,5 mm
7c 4,5 mm
8
9a majuskuła
9b w polu: МЫЩИЦКIЙ // СЕЛЬСКIЙ // СТАРОСТА

10 W polu pieczęci nazwa dysponenta w trzech wierszach. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyńcze obrzeżenie ciągłe.
11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 RADECZNICA
Wójt gminy
3a mosiądz
3b drewno
4 owalna 24 x 52 mm
5 wypukłoryty
6 na rancie matrycy znacznik prawidłowego ustawienia tłoka
7 uchwyt strugany z kawałka drewna
7a 94 mm
7b 87 mm
7c 7 mm
8
9a majuskuła
9b
w półotoku górnym : ОТЪ ВОЙТА ГМИНЫ
w polu: РАДЕЧНИЦА
w półotoku dolnym : * ЛЮБ(ельска): ГУБ (ерния): *

10 W polu pieczęci nazwa wsi. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, podwójne obrzeżenie ciągłe.
11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 STAWISZYN
Kasjer Kasy Pożyczkowo – Oszczędnościowej
3a mosiądz
3b
4 okrągła Ø 35 mm
5 wklęsłoryty
6
7 brak, trzpień do jego zamocowania
7a 27 mm
7b 22 mm
7c 5 mm
8
9a majuskuła
9b
w otoku: * КАССИРЪ СТАВИШИНСК (ой). ГМ (инной). ССУДО – СБЕРЕГ (ательной). КАССЫ СЕРПЕЦК (ого). У(ѣзда).

10 W polu pieczęci odzielonym od pola legendy obrzeżeniem ciągłym, herb guberni płockiej (wz. 1869 r.) przedstawiający na tarczy dwie baszty, między którymi dwa skrzyżowane klucze, nad nimi trzy skrzyżowane kłosy. Nad tarczą korona cesarska. Po bokach tarczy wieniec z dębowych liści przeplatany i przewiązany u dołu wstęgą Orderu św. Andrzeja. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 TARCZEK
Kasjer Tarczkowskiej Gminnej Kasy Oszczędnościowo -Pożyczkowej
3a mosiądz
3b
4 okrągła Ø 35,5 mm
5 wklęsłoryty
6
7 brak, trzpień do jego nabicia
7a 35 mm
7b 29,5 mm
7c 5,5 mm
8
9a majuskuła
9b
w otoku: * КАССИРЪ ТАРЧКОВСКОЙ ГМ (инной). ССУДО-СБЕРЕГ (ательной). КАССЫ

10 W polu pieczęci herb guberni radomskiej (wz. 1869 r.) przedstawiający na tarczy snop pszenicy, po bokach którego znajdują się dwa młoty. Nad tarczą korona cesarska. Po bokach tarczy wieniec z dębowych liści przeplatany i przewiązany u dołu wstęgą Orderu św. Andrzeja. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, podwójne obrzeżenie ciągłe.
11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 ZABŁOTY
Sołtys
3a mosiądz
3b drewno
4 owalna 24 mm x 43 mm
5 wypukłoryty
6
7 uchwyt toczony o kulistej gałce, rekonstrukcja
7a 78 mm
7b 73 mm
7c 5 mm
8
9a majuskuła
9b w półotoku górnym: + СОЛТЫСЪ +
w polu: ДЕР (евни). ЗАБЛОТЫ.
w półotoku dolnym: ПЕТРКОВСКАГО УѢЗДА

10 W polu pieczęci nazwa miejscowości. Powyżej i poniżej rozeta. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, podwójne obrzeżenie ciągłe.
11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 ZOSINKI
Sołtys
3a mosiądz
3b
4 owalna 18 x 39 mm
5 wypukłoryty
6
7 brak uchwytu, trzpień do jego zamocowania
7a 37 mm
7b
7c 5 mm
8
9a majuskuła
9b
w półotoku górnym: СОТСКІИ
w półotoku dolnym: ГМ (ины): ДОМБРОШИНЪ
w polu: СЕЛЕНIЯ ЗОСИНКИ

10 W polu pieczęci nazwa miejscowości. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12

Legenda


error: Content is protected !!