Osoby interesujące się historią materialną, kolekcjonerzy, pasjonaci starych przedmiotów, wcześniej czy później, muszą spotkać się z archeologią – nauką, której celem jest odtwarzanie społeczno-kulturowej przeszłości człowieka na podstawie znajdujących się w ziemi, na ziemi lub w wodzie źródeł archeologicznych, czyli materialnych pozostałości działań ludzkich (Wikipedia).
W pracach akademickich z obszaru sfragistyki przez wiele lat dominowały badania dotyczące samych odcisków pieczęci (między innymi słynna kolekcja odcisków pieczęci prof. M. Gumowskiego) i dokumentów na których były przystawiane. Same zaś typariusze nie cieszyły się specjalnym zainteresowaniem badaczy. Obecnie jednak, coraz częściej w publikacjach podejmowana jest tematyka tłoków pieczętnych jako obiektów badawczych.
Zarówno tłoki pieczętne, jak również bulle i plomby znajdujące się w muzeach oraz archiwach są w zasadzie w większości znane i opisane. Natomiast nowe, nieznane i ciekawe typariusze pojawiają się w przestrzeni publicznej właśnie dzięki pracom archeologicznym. W ostatnim okresie pojawiło się na ten temat stosunkowo dużo informacji. Wiele z tych odkryć doczekało się też naukowych opracowań (patrz np. „Tłok pieczęci Henryka IV Probusa – historia i analiza znaleziska”).
W tym kontekście warto także odnotować projekt, który nastawiony był na poszukiwania przede wszystkim zabytków sfragistycznych. Realizowany był on pod nazwą „Sfinks słowiańskiej sfragistyki – plomby typu drohiczyńskiego z Czermna na wschodnioeuropejskim tle porównawczym” i miał charakter multidyscyplinarny. Prowadzony był pod kierownictwem profesora Uniwersytetu Rzeszowskiego dr hab. M. Wołoszyna (czytaj więcej).
Jeżeli chodzi o odkrywanie nowych tłoków pieczętnych, to nie należy zapominać także o prywatnych kolekcjach oraz przypadkowych, pojedynczych pieczęciach znajdujących się w rękach prywatnych. Dlatego też wszystkich ich właścicieli namawiamy do stania się „domowymi archeologami” i odkrycia na nowo wspólnie z Sigillarium.pl swoich niepowtarzalnych pieczęci.
Janusz Giersz & Mariusz Kopniak
Czytaj więcej (wybrane publikacje):
- 2022 / Tłok pieczętny Stanisława Lubomirskiego – znalezisko z Wawelu.
- 2020 / Niezwykłe znalezisko w jeziorze Lubanowo. Tłok pieczętny pruskiego generała Friedricha Wilhelma von Steinwehra.
- 2020 / Tłok pieczętny pruskiego generała wydobyto z jeziora w Lubanowie.
- 2020 / Niezwykłe odkrycie archeologiczne na terenie kolegiaty w Uniejowie.
- 2019 / Średniowieczna rycerska pieczęć do laku znaleziona w Lubuskiem.
- 2019 / W Lubuskiem znaleziono trzy papieskie średniowieczne bulle.
- 2018 / Słów kilka o zabytkach z zamku Czorsztyn. Tłok pieczętny Wydżgi z Tęgoborza.
- 2017 / Zamek Grodno: archeolodzy odkryli papieską bullę.
- 2017 / Bochnak A., Wołoszyn M., The Sphinx of Slav Sigillography – Type Dorogichin Seals in Their East European, Context, [w:] M. C. Caltabiano (red.), Proceedings of the XV International Numismatic Congress. Taormina 2015, Roma-Mesina, Band II, 1069-1073.
- 2016 / Wołoszyn M., Florkiewicz I., Garbacz-Klempka A., The Sphinx of Slav sigillography – Dorogichin seals from Czermno in their East European context. A preliminary report, [w:] Die frühen Slawen – von der Expansion zu den gentes und nationes, F. Biermann, T. Kersting, A. Klammt (red.), Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas 81/2, Langenweißbach, 257-274.
- 2015 / Wołoszyn M., Nosek E. M., Stępiński J., Rafalska-Łasocha A., Łasocha W., Bielańska E., The Seals from Czermno (Cherven Towns, Eastern Poland) – chemical analysis and metalurgical examination, Archeologia Polski LX, 123-152.
- 2015 / Średniowieczny tłok pieczętny Lutolda von Hacke – znalezisko spod Bierzyna, pow. strzeliński.
- 2015 / Średniowieczny tłok pieczętny znaleziony w Koninie.
- 2014 / Poznańska wyspa skarbów: tym razem bulla papieża!
- 2014 / Archeolodzy zaskoczeni pieczęcią z VIII wieku p.n.e.
- 2013 / Pieczęć średniowiecznego proboszcza z Giebła – sensacją archeologiczną.
- 2013 / Pieczęć proboszcza – sensacją archeologiczną.
- 2013 / Najstarsza polska pieczęć. Sensacja archeologiczna.
- 2012 / Tłok pieczęci Henryka IV Probusa – historia i analiza znaleziska
- 2011 / Sensacyjne odkrycia archeologiczne na placu Nowy Targ we Wrocławiu.
- 2004 / Stempel tłoka pieczęci rycerskiej — znalezisko z okolic Jawora
- 2003 / Unikalne odkrycie archeologiczne na Ostrowie Tumskim