Nowe obiekty (lipiec 2024)


    W czerwcu dzięki uprzejmości kolejnych kolekcjonerów – pozytywnie nastawionych do dzielenia się wiedzą o obiektach sfragistycznych – pozyskano do Galerii Sigillarium.pl fotografie dwunastu tłoków pieczętnych. Wśród nich znajduje się m.in. tłok pieczętny miasta Brójce (Brojce) z okresu Księstwa Warszawskiego. Miejscowość ta w XVI wieku, jako miasto królewskie, należała do starostwa babimojskiego w powiecie kościańskim województwa poznańskiego. Status miasta utrzymywany był przez ponad 500 lat (od 1428 do 1946). Podstawą gospodarki tej miejscowości było rzemiosło i w mniejszym stopniu rolnictwo. W XVIII w. szczególnie rozwinęło się sukiennictwo, istniały też cechy szewców, garncarzy, młynarzy, piekarzy, krawców i browarników, regularnie odbywały się targi i jarmarki. Dawną, drewnianą zabudowę Brójec zniszczyły dwa wielkie pożary w latach 1657 i 1807. Na wieży kościoła parafialnego zachował się jeden z najstarszych dzwonów na terenie powiatu międzyrzeckiego. Jest to instrument spiżowy, wykonany w 1504 r. przez nieznanego ludwisarza.
    Kolejnym ciekawym tłokiem pieczętnym – ze względu na wysoką rangę dysponenta – jest tłok Zarządu Guberni Suwalskiej, powstałej w 1867 r. z północnej części guberni augustowskiej. Obecnie większa część dawnej guberni suwalskiej należy do Litwy, jej południowo-zachodni fragment do Polski, a kilka gmin z dawnego powiatu augustowskiego do Białorusi.
    Innym ciekawym tłokiem pieczętnym jest tłok Komisarza Ziemskiego powiatu pleszewskiego z godłem Wielkiego Księstwa Poznańskiego umieszczonym w polu pieczęci. Urząd komisarza ziemskiego wprowadzono na początku XIX wieku jako część administracyjnych struktur Królestwa Prus. Był to urząd średniego szczebla w hierarchii administracyjnej. Komisarz ziemski pełnił funkcje zbliżone do współczesnego starosty. Miał on szeroki zakres obowiązków, które obejmowały m.in.: nadzorowanie administracji powiatowej (w tym zarządzanie finansami publicznymi, podatkami i budżetem powiatu), koordynowanie działań policji oraz innych służb porządkowych w powiecie, zajmował się także wspieraniem rozwoju rolnictwa i przemysłu w regionie oraz nadzorowaniem gospodarki rolnej, lasów, dróg oraz infrastruktury lokalnej.
    Wśród pozyskanych tłoków pieczętnych warto wskazać także tłok dozoru kościelnego z miejscowości Czastary leżącej na ziemi wieluńskiej. Posiada on rzadko spotykaną na rynku kolekcjonerskim sygnaturę wytwórcy „R. TENDLER w CZĘSTOCHOWIE”.

Tłoki pieczętne zaprezentowano poniżej w kolejności alfabetycznej względem nazwy miejscowości przywołanej w legendzie lub odtworzonej ze źródeł historycznych (dodatkowo zostaną one umieszczone równolegle w odpowiednich grupach tematycznych w sekcji -> Galeria – zbiory prywatne).


Tłoki pieczęci i stempli z ziem historycznie związanych z państwem polskim


1 kolekcja prywatna
2 BRÓJCE (BROJCE)
Miasto
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła Ø 29 mm
5 wklęsłoryty
6
7 uchwyt toczony o spłaszczonej gałce
7a 89 mm
7b 85,5 mm
7c 3,5 mm
8
9a majuskuła
9b
w otoku: PIECZĘC MIASTA BROIEC

10 W polu pieczęci, na tle gronostajowego płaszcza zwieńczonego koroną królewską, herb Księstwa Warszawskiego, na tarczy dzielonej w słup, w polu pierwszym herb Saksonii, w drugim herb Orzeł Biały. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12 Według M. Adamczewskiego widoczną nad tarczą koronę królewską, zgodnie ze statusem państwa (Księstwo Warszawskie), należy interpretować jako mitrę książęcą.

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 BRWILNO
Kasjer Kasy Oszczędnościowo – Pożyczkowej
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła Ø 32,5 mm
5 wklęsłoryty
6 na rancie matrycy znacznik prawidłowego ustawienia tłoka
7 uchwyt toczony o spłaszczonej gałce
7a 86,5 mm
7b 79 mm, w tym skuwka 5 mm (Ø 16 mm)
7c 7,5 mm
8
9a majuskuła
9b
w otoku: * КАССИРЪ БРBИЛЬНСКОЙ ГМИН (ной). ССУДО – СБЕРЕГ (ательной). КАССЫ ПЛОЦК (aго). УѢЗ(да).

10 W polu pieczęci herb guberni płockiej (wz. 1869 r.) przedstawiający na tarczy dwie baszty, między którymi znajdują się dwa skrzyżowane klucze, a nad nimi trzy skrzyżowane kłosy. Nad tarczą korona cesarska. Po bokach tarczy wieniec z dębowych liści przeplatany i przewiązany u dołu wstęgą Orderu św. Andrzeja. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12 po 1869 r.

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 CZASTARY
Dozór kościelny
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła Ø 32 mm
5 wypukłoryty
6 na rancie matrycy sygnatura wytwórcy: R. TENDLER // w CZĘSTOCHOWIE
7 uchwyt toczony o kulistej gałce (na szczycie gałki napis Частари)
7a 118 mm
7b 111,5 mm, w tym skuwka 10 mm (Ø 13 mm)
7c 6,5 mm
8
9a majuskuła
9b
w półotoku górnym: * ВЕЛЮНСКIЙ УЕѢДЪ
w dwóch półotokach dolnych: ЧАСТАРСКIЙ // КОСТЕЛЬНЫЙ ДОЗОРЪ

10 W polu pieczęci herb guberni kaliskiej (wz. 1869 r.) przedstawiający na tarczy baranka, po bokach którego znajdują się dwa kłosy. Nad tarczą korona cesarska. Po bokach tarczy wieniec z dębowych liści przeplatany i przewiązany u dołu wstęgą Orderu św. Andrzeja. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12 po 1869 r.

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 LELICE
Wójt gminy
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła Ø 31 mm
5 wklęsłoryty
6 na rancie matrycy znacznik prawidłowego ustawienia tłoka
7 uchwyt toczony o spłaszczonej gałce
7a 92 mm
7b 85 mm
7c 7 mm
8
9a majuskuła
9b
w polu poniżej wyobrażenia napieczętnego: ВОЙТѢ // ЛEЛИЦКОЙ ГМИНЫ // ПЛОЦКАГО УѢЗДА

10 W polu pieczęci, wizerunek dwugłowego orła ukoronowanego ze wstęgami pod wspólną koroną, z berłem i jabłkiem w szponach. Wizerunek ustalony dla małego herbu Rosji w 1857 r. Poniżej nazwa dysponenta w trzech wierszach. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 ODOLANÓW
Komisarz obwodowy
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła Ø 31,5 mm
5 wypukłoryty
6 na rancie matrycy znacznik prawidłowego ustawienia tłoka
7 uchwyt toczony o spłaszczonej gałce
7a 99 mm
7b 94 mm
7c 5 mm
8
9a majuskuła, minuskuła
9b
w otoku: AMTS ’ SIEGEL DES KOEN (iglich): DISTRICTS ‘ COMMISSARIUS
w polu (poniżej wizerunku napieczętnego): ADELNAUER // KREISES. // No 3.

10 W polu pieczęci orzeł pruski w koronie, z berłem i jabłkiem w szponach oraz monogramem FR na piersi. Poniżej napis w trzech wierszach. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.

11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 PLESZEW
Królewsko-Pruski Radca Ziemski
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła Ø 34 mm
5 wklęsłoryty
6
7 uchwyt toczony o kulistej gałce
7a 105 mm
7b 101,5 mm (brak skuwki)
7c 3,5 mm
8
9a majuskuła
9b
w półotoku górnym: KÖN (iglich). PR (eussisches). LANDRATH D (er). PLESCHEN. KREIS.
w polu poniżej obrazu napieczętnego (pod belką): KR (ólewsko). PR (uski). RADCA ZIEM (ski). // POW (iatu). PLESZEW (skiego).

10 W polu pieczęci godło Wielkiego Księstwa Poznańskiego – orzeł pruski w koronie cesarskiej, trzymający w szponach miecz i berło, a na piersi tarczę z polskim orłem, tarcza zwieńczona koroną. Poniżej, pod belką, napis w dwóch wierszach. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 PNIEWITE
Urząd Stanu Cywilnego
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła Ø 27 mm
5 wypukłoryty
6
7 uchwyt toczony o kulistej gałce
7a 70,5 mm
7b 63,5 mm, w tym skuwka 10 mm (Ø 15,5 mm)
7c 7 mm
8
9a majuskuła
9b
w otoku: * [K (öniglich). PR (eussisches).] STANDESAMT PNIEWITTEN // KR (eis). KULM

10 W polu pieczęci orzeł pruski w koronie, z berłem i jabłkiem w szponach oraz monogramem FR na piersi. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.

11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 SARNOWO
Wójt gminy
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła Ø 31 mm
5 wypukłoryty
6 na rancie matrycy znacznik prawidłowego ustawienia tłoka
7 uchwyt toczony o spłaszczonej gałce
7a 106 mm
7b 99 mm, w tym skuwka 10 mm (Ø 18,5 mm)
7c 7 mm
8
9a majuskuła
9b
w otoku: * ВОЙТЪ ГМИНЫ САРНОВО ПЛОНСКАГО УҌЗДА.

10 W polu pieczęci herb guberni warszawskiej (wz. 1869 r.) przedstawiający na tarczy snop zboża przecięty wpół rzeką. Nad tarczą korona cesarska. Po bokach tarczy wieniec z dębowych liści przeplatany i przewiązany u dołu wstęgą Orderu św. Andrzeja. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12 po 1869 r.

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 SUWAŁKI
Zarząd Guberni
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła 32 mm
5 wklęsłoryty
6
7 uchwyt toczony o spłaszczonej gałce
7a 86 mm
7b 79 mm, w tym skuwka 10 mm (25 mm)(
7c 7 mm
8
9a majuskuła
9b
w otoku: * СУВАЛКСКАГО ГУБEРНСКАГО ПРАВЛЕНIЯ

10 W polu pieczęci wizerunek dwugłowego orła ukoronowanego ze wstęgami pod wspólną koroną, z berłem i jabłkiem w szponach. Na piersi orła tarcza z Pogonią Ruską, wokół łańcuch Orderu św. Andrzeja, na skrzydłach orła po cztery tarcze herbowe ziem Cesarstwa Rosyjskiego. Wizerunek ustalony dla małego herbu Rosji w 1857 r. Na zewnątrz wokół pola pieczęci pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 TRZCINICA
Sołtys
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła Ø 31 mm
5 wypukłoryty
6 na rancie matrycy znacznik prawidłowego ustawienia tłoka oraz sygnatura wytwórcy (wybita odwrotnie w stosunku do płaszczyzny matrycy): EHLERT // POSEN
7 uchwyt toczony o spłaszczonej gałce
7a 113 mm
7b 106 mm w tym skuwka 13 mm (Ø 16 mm)
7c 7 mm
8
9a majuskuła, minuskuła
9b
w półotoku górnym: SCHULZEN – AMT zu STRENZE
w półotoku dolnym: KR (eis): SCHILDBERG.

10 W polu pieczęci orzeł pruski w koronie, z berłem i jabłkiem w szponach oraz monogramem RW na piersi. Na zewnątrz pola pieczęci pojedyncze obrzeżenie ciągłe.

11
12

Legenda


,
1 kolekcja prywatna
2 WIŚNIEWO
Sołtys
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła Ø 30 mm
5 wypukłoryty
6
7 uchwyt toczony o spłaszczonej gałce
7a 94 mm
7b 85,5 mm
7c 8,5 mm
8
9a majuskuła
9b
w półotoku górnym: · SCHULZENAMT WISNIEWO
w półotoku dolnym: KREIS WONGROWITZ ·

10 W polu pieczęci orzeł pruski w koronie, z berłem i jabłkiem w szponach oraz monogramem RW na piersi. Na zewnątrz pola pieczęci pojedyncze obrzeżenie ciągłe.

11
12

Legenda


1 kolekcja prywatna
2 ZAPOLICE
Wójt gminy
3a mosiądz
3b drewno
4 okrągła Ø 32,5 mm
5 wypukłoryty
6 na rancie matrycy znacznik prawidłowego ustawienia tłoka
7
7a 78 mm
7b 72 mm (brak skuwki)
7c 6 mm
8
9a majuskuła
9b
w otoku: * ВОЙТЪ ГМ (ины). ЗАПОЛИЦЭ ЛАСКАГО УҌЗ (да).

10 W polu pieczęci herb guberni piotrkowskiej (wz. 1869 r.) przedstawiający na tarczy trzy wrzeciona w pas. Nad tarczą korona cesarska. Po bokach tarczy wieniec z dębowych liści przeplatany i przewiązany u dołu wstęgą Orderu św. Andrzeja. Na zewnątrz, wokół pola pieczęci, pojedyncze obrzeżenie ciągłe.
11
12 po 1869 r.

Legenda


error: Content is protected !!